Waar is die waarheid die vrede brengt?

Waar is dan die waarheid die vrede brengt, die geneest, die ieder hart en iedere ziel weldadig aandoet; die waarheid, die de ziel inspireert, die harmonie en schoonheid schept; waar wordt die waarheid geboren?

Soms wordt het mij te moede die veelvoud van wereldse problemen die zo dominant onze wereld binnendringen: klimaat en milieu versus duurzaamheid; politieke en gewelddadige conflicten versus welzijn en vrede; consumeren en grenzeloosheid versus beheersing en betrokkenheid dat in ons leven een enorme invloed heeft gekregen. Dan weet ik soms niet meer wat te doen, hoe te doen, waar te zijn dan in de troostende gedachte 'In jouw liefdevolle armen zoek ik mijn toevlucht' en onder ogen te zien dat het soms ook gaat over het leven uitzitten met alle ingrediënten van dien. En niet de moed te verliezen en dan helpt soms het componeren van een bespiegeling als tegengif voor dit soort van moedeloosheid, omdat ik mij dan zelf weer bezig houdt met wat werkelijk voor mij belangrijk is en een realiteit weerspiegelt die er voor mij toe doet.

Bovenstaand citaat 'Waar is dan die waarheid die vrede brengt' komt uit een boekje dat 'Over geluk en harmonie 'heet. Een verzameling bijeengebrachte teksten over dit onderwerp en deze openingsregels van dit citaat zijn uit het hoofdstukje 'De symfonie van het samen-leven'

Samen-leven gaat ook over de confrontatie met dezelfde ingewikkeldheid in je zelf die soms als de branding zijn van de zee, de golven die tegen je aan beuken, je proberen mee te trekken en omver te duwen, de zandgrond onder je voeten wegzuigt. Soms is dat een euforisch gevoel, een gevoel van kracht dat je je meet met een zodanige natuurkracht. Dat het je ook energie geeft. En als je uit je evenwicht bent en weinig energie hebt het tegenovergestelde: moeheid en uitputting - een mogelijke weg naar sarcasme en cynisme en misschien wel veel alcohol. Als je zelf het probleem bent, dan ben je zelf ook de oplossing.

In het zelfde citaat wordt er een nog ander beeld geschetst van wat men ook als waarheid ziet of hoe dat soms gebruikt wordt: 'Er zijn veel mensen die zeer uitgesproken zijn, steeds klaar om de waarheid te zeggen op een manier die is alsof men een andere mens met een hamer op zijn hoofd slaat' en 'als die waarheid zo hard is als een hamer, moge de waarheid dan nooit uitgesproken worde, moge niemand in de wereld zulk een waarheid volgen! De soefiboodschap als tegengif voor nepnieuws, trollen, de ongenuanceerde schreeuwers en narcistische getinte beelden in de sociale media.

En de vraag die Hazrat Inayat Khan ons stelt in dit zelfde citaat: 'Wat doet een geestelijk ( of spiritueel) mens in harmonie leven met alle mensen in de wereld?' Of mijn eigen vraag hoe houdt je je zelf in balans in onze wereld van samen zijn?

De overlevering gaat dat de laatste woorden van Gautama de Boeddha op zijn sterfbed waren: Don't forget, na 40 jaar als rondtrekkend monnik zijn methodiek van inzicht en waarneming onderwezen te hebben. Ik denk niet dat hij nu zozeer zijn methodiek bedoelde als wel wat de toepassing van zijn methodiek je brengt en waar je dat brengt. Dat in de hectiek van het leven, je de herinnering levend kunt houden en ook weet toe te passen om open en met overgave te luisteren naar je eigen spirituele dynamiek, voordat je überhaupt iets de wereld in stuurt. En opdat je dan het dichtst bij de idee komt van wat jouw werkelijke waarheid is en je daar verbinding mee maakt en houdt.

Wat is spiritualiteit eigenlijk?

Ik vond een aardig stukje in de Trouw, alweer van een hele tijd terug waarin spiritualiteit teruggebracht wordt naar wel zeer aardse zaken en een realistisch beeld geeft van wat dat is:

Maar niet aan spiritualiteit doen, is een onmogelijkheid. Elk mens is spiritueel. Spiritualiteit gaat namelijk over dat wat je beweegt, dat wat zin geeft, betekenis geeft aan je leven. Het gaat over bewust worden en bewust zijn van die 'drive'. Dit kan met inbegrip van, maar ook volledig los staan van religie, van godsdienst of van een geloof in een transcendente werkelijkheid van welke aard dan ook. Spiritualiteit is in veel gevallen juist heel aards en ligt dicht bij de persoon zelf. Die dagelijkse werkelijkheid is ten slotte voor de meeste mensen de hoofdcontext waaruit men betekenis haalt, de eerste zingeving context: familie, werk, hobby's: allemaal drijfveren voor mensen, beweegredenen, zingevende factoren.

In de Nirtan vond ik vergelijkbare uitspraken van HIK over deze persoonlijke innerlijke ervaringen, gekoppeld aan zelfreflectie: Spiritualiteit is de afstemming van het hart; men kan het noch door studie, noch door vroomheid verkrijgen. Het is geen specifieke religie die spiritualiteit in de mens kan produceren; spiritualiteit hangt af van de afstemming van de ziel. Ware spiritualiteit is geen vast geloof of overtuiging; het is de veredeling van de ziel door boven de barrières van het materiële leven uit te stijgen. Spiritualiteit is op geen enkele manier een belemmering voor wereldse vooruitgang. Een werelds succes, verkregen door de kracht van spiritualiteit, heeft een sterkere basis.

Kortom iemand die wat regelmatiger mediteert bijvoorbeeld valt wat vaker samen met zijn of haar eigen gedachten en emoties, kent een inniger verweven samen -zijn en leven met de eigen innerlijke wereld en is beter in staat om er ook boven uit te stijgen, opdat er niet meer chaos, onzin, geweld, grenzeloosheid, verslaving en overdaad onze gezamenlijke en gedeelde wereld in gestuurd wordt. Een soefi realiseert eerst innerlijk sporen en zaden van harmonie, schoonheid en liefde met de hoop dat hij deze kan weerspiegelen in de dagelijkse werkelijkheid. Een ontsluiering van de innerlijke beleefde geliefde als uitgangspunt voor spreken en handelen.

Dus wat doet een geestelijke mens in harmonie leven met alle mensen: dat is zijn eigen harmonie bewaken, prikkelen en stimuleren, opdat er een sterke balans is in hem en tussen hem en de wereld ontstaat. Dat is zijn fundament en tegenwoordigheid.

En hoe ontstaat zoiets dan?

In een tijdloze afstemming waar het stil is. Dan kan er even een soort van kortsluiting plaatsvinden tussen gedachten en emoties, zodat ons ego stil valt en naar de periferie van onze waarneming terug geschoven kan worden, waardoor een onbeladen of een nog-niet-beladen schone energie ons vult en inspireert. En wat door oefening makkelijker zal worden. Dat zal echt blijken.

Die nog-niet-beladen schone energie zou ik willen koppelen aan een ander stukje uit dit inspirerende citaat waar mee ik begonnen was en luidt zo: De sleutel tot de kunst van verzoening die een geestelijk mens bezit, is de subtiliteit zowel in waarneming als in expressie. Ik zou daaraan toe willen voegen dat de expressie van het waarnemen de vreugde is als ook schoonheid tot gevolg heeft en in een juiste balans tot harmonie staat en dat deze expressie de vrucht is van subtieler waarnemen.

Waar is dan die waarheid die vrede brengt, die geneest, die ieder hart en iedere ziel inspireert, die harmonie en schoonheid schept, waar wordt die geboren?

Dat is niet zo makkelijk te duiden, want in het meditatieproces gebeuren de dingen op niet-jouw tijd en niet-door je zelf afgedwongen, maar er kunnen momenten ontstaan die een onuitwisbare indruk maken en je focus doen helpen veranderen. Zoals een glimp opvangen dat de werkelijkheid van het Ene zo veel mooier en schoner is dan de aardse.

In soefitermen: Intelligentie wordt begrijpelijk door in dichtheid te veranderen; dan wordt deze verdichting bewust van zijn eigen manifestatie , en creëert twee objecten: Zat, het zelf, en Sifat, dat bewust is van zichzelf. En dan komt noodzakelijkerwijs een derde object, het medium waardoor het zelf weet wat het weet: Nazar, het gezicht of de geest. Dat komt volgens mij dicht in de buurt van het boeddhistisch begrip Sati - het vermogen om tijdens meditatie je te herinneren wat je meditatie-object was, om er naar terug te kunnen keren om tegenwoordig te blijven. De dichters van de Soefi 's hebben deze drie in hun beeldtaal benoemd als Bagh, Bahar en Bulbul: de tuin, de lente en de nachtegaal. Dat is de bron waar je even aan kunt raken in een geconcentreerde en gefocuste meditatieve of contemplatieve stroom van tegenwoordigheid.

Hier raak ik allerlei opvattingen aan die onder andere terug te voeren zijn naar Ibn Al Arabi (1165-1240) en Ahmad Sirhindi (17 de eeuw)en de onderlinge verschillen tussen die twee. Ik begeef me gelijktijdig nu ook op een glibberig pad van de theologische filosofie. Niettemin ik neig naar de interpretatie van Ahmad Sirhindi een hervormer binnen de Naqshbandi- een soefi orde uit die tijd.

De eerste - Ibn Al Arabi - beschreef dat de mens de mogelijkheid heeft om God waar te nemen. Hiervoor moet men goddelijke kennis direct van God ontvangen. Deze kennis wordt 'de opening' of 'de ontsluiering' genoemd. Er is sprake van een ontologische hiërarchie - de idee van een bepaalde rangorde - waarbij de spirituele of goddelijke kennis boven de rationele kennis staat. Zonder goddelijke kennis is alles fantasie maar door de 'ontsluiering' is men in staat de dingen te zien zoals ze werkelijk zijn. Ibn Al Arabi noemde dat de Wahdat al-wujud en gaat uit dat God de Enige Absolute Ultieme Realiteit is. Deze Realiteit wordt omschreven als 'de waarheid', 'de essentie van alle dingen' of als 'de openbaring van alle dingen'. Zoals Ibn Arabi beschrijft in zijn beroemde werk de Fusus: Alles wat in het bestaan ontstaat, is verbeelding (khayal) - maar in feite is het de realiteit. Wie deze waarheid begrijpt, heeft de mysteries van de Weg begrepen.

Ahmadi Sirhindi beschreef een wahdat ash-shuhud (de eenheid van de beschouwing). In zijn optiek was er een hoger niveau waarbij men zich richt op de Eenheid van God maar waarbij men tegelijk beseft dat er daarnaast ook andere dingen bestaan. Het gaat dan om gerichtheid op de zon in de wetenschap dat ook de sterren bestaan. Een derde en hoogste niveau was het leven waar men gelijktijdig de zon en de sterren zou kunnen waarnemen. Door zijn nieuwe concept wahdat-ash-shuhud was Ahmad Sirhindi in staat om mystieke termen en hun betekenis nauwkeurig te omschrijven. Daarnaast beschreef hij op duidelijke wijze welke persoonlijke mystieke ervaringen hij had gehad.

En vermoedelijk was het zijn stelling een reactie op het extatische element binnen de soefi beleving: het volledig kunnen opgaan in het Goddelijke. Toch is Ibn Al Arabi ook bekend om de uitspraak: 'God geeft ons een wijze van existentie' en 'Wij geven God een wijze van kennen'- een samenwerking en wisselwerking. In het licht van deze bespiegeling lijkt het mij juist om deze belevingen met elkaar verzoenen. Dat het ook gaat om de gevoeligheid die een bepaalde persoonlijkheid kan hebben voor het extatische of het beschouwende. Dat beide evenveel recht van bestaan hebben. Het zou me niet verbazen als er bij Ahmad Sirhindi ook een politiek element meespeelde die mede aan zijn hertaling of interpretatie ten grondslag ligt.

De momenten van samenvallen die ik beschreef komen mijn inziens dicht in de buurt van de Eenheid van beschouwing, waarbij er geen allesoverheersende extase plaatsvindt. Vandaar dat ik mij meer richt op de praktische ingang die de Indiase Soefimeester Ahmadi Sirhindi mij biedt om de soefi context te begrijpen van mijn meditatieproces, dus voel ik mij meer thuis in de Eenheid van beschouwing die hij aanbiedt. Maar ik ben een beginneling op dit gebied en misschien zit ik er naast. Niettemin ik wilde het u niet onthouden, want interessant is het wel en ik stuitte er toevallig op in deze studiereis. En het geeft een zeldzaam inkijkje in onze eigen wortels van het Universeel Westers Soefisme bovendien.

De volgende woorden die u nu gaat horen of lezen, zijn ontstaan tijdens een retraite in september 2019 en die misschien als illustratie kunnen dienen van wat ik u net voorlas: een waarnemen, beleven door inspiratie en verwoorden en dat allemaal tegelijkertijd. Het zijn belevingen waarin vreugde, schoonheid en harmonie de essentie zijn, zonder de tegenwoordigheid te verliezen in die momenten en in een doorlopende stroom van aandachtig zijnde:

In de duinen

Een paar kubieke meter open ruimte, een vierkant zonder grenzen, een open plek met zoveel leven en bewustzijn in verschillende vormen tegelijkertijd: een grote zwerm grote kobalt blauwe zwevende libellen op de wind, gadegeslagen door het kleinste groene vogeltje zo groot als een klein blad, blauwe lucht, een prettige wind, en op de grond echt een laatste huppelsprong van een bruine krekel: met stomheid geslagen door deze plotselinge schoonheid in dit open moment, liet God zich verrassen door zijn eigen schepping.

Wind

Het enige bewegen van het kleine vlindertje, gevangen in een spinnenweb was door de wind nog even, toch ook bewoog dat zelfde vlindertje (op diezelfde wind), begeleidt door het hinniken van een paard in die wind

Benedictijnen

De jongste monnik hier schoor voorbij het keukenraam, alleen gekleed in een T-shirt en hopelijk ook zijn joggingsbroek in een op God gerichte levensvreugde.

Zomaar kijken

Naar buiten kijkend, even wachtend in de tijd die hem ontslaat van het wachten op vertrek, ziet hij de beek zachtjes voorbij zijn raam stromen. Het heeft geregend, er hangen nog wat bladeren aan de boom, de zon schijnt deze ochtend. De natte takken die over het water hangen, druppelen zo nu en dan in de beek. Daar ziet hij een mooi spel ontstaan van druppels die het wateroppervlakte raken, door het gewicht van een kleine druppel, gaat het water daar waar de druppel het water raakt, even omhoog. Het effect is dat er vanuit het midden een rimpeling ontstaat die wijder en wijder wordt en dan zijn kracht verliest en daarmee de impuls stopt. Er zijn er nog meer die op onregelmatige tijdstippen op dat zelfde wateroppervlakte vallen. En dezelfde bewegingen ontstaan. Het gekke maar ook het bijzondere is, dat er nu een spel ontstaat van ronde rimpelingen die cirkelend bewegen, elkaar raken en toch ononderbroken hun bewegingen afmaken. Andere cirkelende rimpelingen worden moeiteloos opgenomen in elkaars beweging en je blijft toch elke beweging apart zien. Op de momenten dat ze elkaar raken zie je een gekruist blokje even en net zolang als deze rondingen elkaar ontmoeten. Er is geen chaos, alleen schoonheid en ongestoordheid in het elkaar ontmoeten, door blijven rimpelen onder en boven elkaar heen als een tijdelijk borduurwerkje. Alles in perfecte harmonie eigenlijk.

Deze voor mij zo bijzondere waarnemingen zijn voor mij de navelstreng die mij verbonden houden met de belangrijkste werkelijkheid in mijn aardse bestaan en zijn de sleutel van de kunst van verzoening en ligt dus zeker verborgen in de subtiliteit van zowel de waarneming als in de expressie in het moment dat zij zo beleeft worden. Hazrat Inayat Khan zegt: De sleutel tot de kunst van verzoening die een geestelijke mens bezit, is subtiliteit zowel in waarneming als in expressie.

Tot slot lijkt mij in het algemeen dat de meerwaarde van onze Soefiboodschap in onze tijd juist hierin ligt:

Als ik dan deze nog-niet-beladen en schone nieuw energie als een vorm van zeldzaam ervaren intelligentie mag aanduiden, dan is die intelligentie die waarheid die wordt geboren in de subtiliteit van de waarneming in gedachten, woord en handeling, in die fijnheid die vreugde, weldaad, schoonheid, harmonie en die vrede brengt.

Wordt het ons dan niet veel makkelijker om daadwerkelijk mee te willen bewegen met oplossingen die er toe doen en die een positief effect hebben op klimaat en milieu; politiek en economie; welzijn en vrede, indien we meer innerlijke harmonie weten te bewerkstelligen