Dienen wij het leven, de gemeenschap en de toekomst?

We leven in een paradigma verschuiving net zoals we al in de klimaatcrisis leven. En de tijd tikt. Eenheid is ver te zoeken in de wereld of moeizaam. Hoe bewaar je je kalmte en evenwicht in deze overstelpende hoeveelheden crises? Ik denk dat we diep in ons zelf moeten duiken en op een nieuwe en andere manier ons zullen moeten gaan verhouden tot alles wat leeft en met ons samenleeft, zodat het gevoel van eenheid wat in ons aanwezig is, zich kan verbinden met de eenheid buiten onze lichamen.

In het oude China was 'manen' een gangbare bezigheid. Soms wordt er op een veiling nog een speciale maanstoel aangeboden, met een rugleuning die ruim naar achteren helt. Zo kon je dan goed naar de nachtelijke hemel kijken en in het licht van de volle maan manen – op een meditatieve manier ontvankelijk worden en loslaten. Bovendien geloofde men dat de maan symbool staat voor harmonie en eenheid. Dus 'manen' was een zachte manier van leven met elkaar door eerst naar binnen te schouwen om dan in actie te komen.

In de Sangathas van Hazrat Inayat Khan las ik de aanleiding van deze bespiegeling: 'De maan is een dode planeet en zo was Christus aan het kruis. Dode en dood. Aan de ene kant zien we de dode, aan de andere kant dood. De Koran zegt: "Sterf voor de dood". De maan verwerft het vermogen van de zon, want de maan is dood'.

Hoe sterf je dan voor je dood? In de meditatieve praktijk is dat een weg om je te ontkleden, naakt te durven zijn en ogenschijnlijk kwetsbaar je opnieuw te laten bekleden met ik-loze eigenschappen; we worden gekleed in het stralende gewaad van de Ene en worden zo dan een vollediger en vreedzamer mens. Dat is kort gezegd wat ons innerlijke werk betreft – en nooit af is.

De oude Perzische dichter Saa'di heeft in eenvoudige taal geprobeerd de mens te helpen bij de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid door de metafoor te gebruiken van een bloem. Een bloem is gemaakt om bloem te zijn en niet een doorn; zo kunnen wij onze persoonlijkheid trainen om een bloemachtige kwaliteit te krijgen. Saa'di heeft zijn boeken "Gulistan" genoemd, wat een bloembed of een rozentuin betekent, en "Bustan", een plaats van geur. Zijn levenswerk was om de mens uit te leggen hoe het hart in een bloem kan worden veranderd en dat het gemaakt is om parfum te verspreiden.

Kijken we naar de natuur dan zien we hoe alles tot in de perfectie is geregeld. Bijvoorbeeld op het strand dat gelige zand - wanneer het droog is, glijd het door onze vingers heen. Zand is daarmee ik- loos kun je zeggen. Het beweegt door de werking van eb en vloed. Er is een diepe verbinding in de vorm van actie en reactie. Onze duinen verplaatsen zich door de wind. Als we de duinen niet zouden beplanten met helmgras dan waait het verder weg. Dus planten we helmgras om ons voor de onstuimige zee te beschermen. Bomen als bos schijnt zich ook te verplaatsen. Vruchtbare aarde is ook wonderlijk. Losse aarde heeft een zekere hulpeloosheid – draai maar eens een zak potaarde om – en toch houdt het alle wortels vast van planten en bomen. Het geeft stevigheid aan het staande bewegingsloze leven, temidden van al het andere gekrioel. En het is vruchtbaar, vol voedingstoffen. Er vindt samenwerking plaats tussen schimmels, microben, wortels en zonlicht. Ook hier zien we een diepe verbinding van actie en reactie, in elkaar voeden en helpen en overeind blijven door de seizoenen heen en door de tijd heen van generatie op generatie. Alles zonder een dominant zelf.

Inayat Khan vertelt ons dat onze ziel niet alleen door de engelen- en djinnsferen naar de aarde is gekomen maar ook door stadia van het mineralen-, planten- en dierenrijk. Deze herinneringen draagt de mens, als evolutionair wezen, in zichzelf mee. Wij moeten ons daar opnieuw bewust van worden. We moeten in onze innerlijke diepte duiken en begrijpen dat alles een goddelijke oorsprong kent. Laten we dat eren en in het licht houden samen met onze medebewoners hier op aarde. Zo kunnen wij mede scheppers zijn en medeverlossers want we bezitten de mogelijkheid om dat lichtelement tot een actief, wakker en aanwezig bewustzijn te maken.

Maar wat we momenteel doen is op grote schaal dit proces aborteren. De beelden van het effect daarvan zijn overbekend: overstromingen, stormen, branden, droogte, hitte en conflicten op mondiaal niveau. Ze worden onomstotelijk aangedreven en veroorzaakt door de mens, sinds de industriële revolutie en eigenlijk altijd al. Maar nu kunnen we niet meer wegkijken; het heeft een kritische massa bereikt.

In Vol. 11, Philosophy, 2. Capacity vertelt Inayat Khan: 'Net zoals de zee een ruimte is waarin alle dieren van het water worden geboren en leven en sterven, zo is de lucht een ruimte waarin vele schepselen leven en bewegen en hun bestaan hebben, en de aarde een hoedanigheid is die uit zichzelf de planten, de bomen en alle verschillende stenen, metalen, mineralen en andere stoffen die eruit komen, schept. Nogmaals, alles, de steen, de boom, of een vrucht of een bloem, is een vermogen waarin een parfum kan worden gevormd, of een geur. Zo zijn alle levende wezens geschikt en in de mens is het een voltooide bekwaamheid'. Ons innerlijk werk is die kundigheid volledig te maken met wakkerheid, inzicht, begrip en licht, opdat we kunnen meebewegen in de totale harmonie van de wereld die we al zo aantreffen en in en van zichzelf al harmonisch is en goed afgestemd. Dit doen we door ons niet alleen te richten op het meest verhevene, maar juist nu opnieuw ons te verbinden met alles in en op de aarde, in zoals Pir Zia het noemt een dynamische wederkerigheid.

Dat is al uitgewerkt in het boek Desatir, een vrij onbekend geschrift uit de tijd van Zarathustra. Daarin worden al expliciet alle levende wezens als één geheel beschouwd, als een fysiek-intellectueel-geestelijke familie van planeten en sterren, van mensen, dieren, planten, mineralen, en elementen van vuur, water en aarde – alle zijn ze samenstellende bestanddelen die voortdurend met elkaar in wisselwerking staan en onderling afhankelijk zijn. Het alomvattende karakter van dit denkbeeld en de toepassing ervan maakt deze filosofie uiterst altruïstisch en tegelijk verfrissend praktisch.

Wij zijn een kosmische entiteit in een aards lichaam. Dus ons meditatieve werk houdt, volgens het boek Desatir, ook verband met het 'temmen' van deze innerlijke aanwezigheden, om harmonie in ons zelf te creëren en daarmee buiten ons zelf. Zoals ook in de Upanishads staat: "Als je in alle schepselen je ware Zelf herkent, verdwijnen jaloezie, verdriet en haat. Alles wordt bezield door datzelfde diepe verlangen."

Daarom moeten we echt opnieuw de natuur als onderwijzer en mentor aannemen. Zij leert ons hoe het mineraal-zijn in samadhi verblijft, een toestand van verlicht zijn: stenen zijn in de diepste slaap en zijn wellicht één met God. Hoe we van het plant-zijn kunnen overnemen om te dromen, zoals planten zich zelf in allerlei vormen en kleuren en hoedanigheden dromen – zij contempleren op zichzelf. En als we het dier-zijn in ons herinneren, dan herinneren we ons die specifieke vaardigheid hoe we ons kunnen concentreren. Want dieren weten tot in de perfectie hoe ze zich moeten concentreren om dat te doen waar ze het beste in zijn.

Dit alles vertelt ons hoe we ons kunnen gedragen in overeenstemming met ons ecologisch systeem – we incarneren dan in wederkerigheid. Je zou kunnen zeggen, in 'interzijn' en 'welzijn' met alles wat leeft en dezelfde rechten heeft als wij. Dit is vergelijkbaar met als minnaar met de geliefde in liefde zijn. Daar begint eenheid verbonden in een veelheid in onszelf. Dat is groeien naar een ander soort van persoonlijkheid, meer gekenmerkt door ontvankelijkheid, dienstbaarheid, nederigheid , blijdschap, open, vitaal en wakker. Dat zijn kwaliteiten die herinneringen oproepen aan de Ene.

In zijn manifest Call of the Earth schrijft Pir Zia: "We zijn alleen een zelf omdat we deel uitmaken van een groter zelf; we kunnen ons kleine zelf niet losmaken van dat grotere zelf. We zijn broers en zussen van elk wezen op deze planeet. Elk wezen, alles wat we in deze wereld zien, is verwant aan ons, een broer of zus of een neef of een grootouder; we zijn allemaal verwant en behoren tot één familie." Geboren worden in een familie, is geboren worden in een 'trust', een onderling vertrouwen, met de plicht om je familie te beschermen en je familie te dienen. Beantwoorden we dit vertrouwen aan iedereen van onze mede aardbewoners? We kunnen deze 'familietrust' opvatten als het grote hart waar we met ons allen in leven en van leven.

De Australische milieufilosoof Glenn Albrecht pleit voor een transformatie naar het zogenoemde 'symbioceen', een tijdperk waarin mens, natuur en technologie samen een nieuwe balans creëren en samen dansen.De botanicus Kimmerer legt, mede op basis van haar indiaanse afkomst, in haar boek 'Een vlecht van heilig gras' acht principes voor die hebben te maken met herstellend leven. Loop zacht over de aarde; neem alleen wat je nodig hebbt; gebruik dan dat alles helemaal; neem alleen wat door de aarde gegeven wordt; oefen dankbaarheid; deel, kijk om je heen en zie wat er werkelijk nodig is; hamster niet; vier het leven in gezamenlijkheid.

Dit vereist veel meer aanwezigheid en aandacht bij ons dagelijkse leven. We zouden voortdurend stil moeten staan bij vragen als: Dient het de individu? Dient het de gemeenschap? Dient het het leven? En dient het de toekomst?
Omdat we op verschillende plekken wonen zullen er waarschijnlijk verschillende antwoorden zijn op die vragen. Deze diversiteit in verschillende oplossingen zal de uitdrukking zijn van de toekomst. Het is van belang om gevoel te ontwikkelen juist voor die plek waar we wonen en werken en leven. Daar bestaat al een uitdrukking voor: "Think Globally, act locally.".Zo kunnen we in deze onzekere werkelijkheid stap voor stap in overeenstemming brengen en houden met de natuurlijke impuls van een specifieke biologische, culturele regio. Dat maakt wat we kunnen doen overzichtelijk en hoopvol en realiseerbaar binnen onze eigen kring van leven. Het is proces van opnieuw en fundamenteel meebewegen als onderdeel van het ecologische en evolutionaire Leven met een hoofdletter.

Hiermee wordt ons zijnsgereedschap zoiets als 'manen'. We manen als we mediteren in de reflectie van de zon; we zonnebaden in het licht van onze ziel in de realisatie van het zich Veréénende. Dan laten we onze oude manieren sterven en worden Lichtdragers en Lichtverspreiders in dienst van een harmonie waarin niemand vergeten of misbruikt kan worden